MUDURNULU ŞEYH MEHMED TULÛÎ’NİN SEGÂH DURAK’I

http://www.youtube.com/watch?v=E9cJSxAjeXc

 

MUDURNULU ŞEYH MEHMED TULÛÎ’NİN SEGÂH DURAK’I

www.mudurnuhaber.com arşivinde bulunan bazı yazılarımızda Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî’nin besteciliğinden söz etmiş, kısaca şunları aktarmıştık:

 

     “ Önceki yazımızda hayatından söz ettiğimiz Mudurnulu Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî’nin kültür ve medeniyetimizin önde gelen san’atlarında da başarılı bir şahsiyet olduğu anlaşılmıştır. Tulûî, icâzet sahibi yetişkin bir hattât olduğu gibi, dinî musikimizin yüksek düzeyli san’at ürünlerinden durak formunda eserler vermiş bir bestecidir.

 BESTEKÂRLIĞI

Saadettin Nüzhet Ergun,  Mehmed Tulûî’nin bestelediği bir durakın elde olduğunu, bu eserin onun üstâd bir bestekâr olduğunu gösterdiğini kaydetmiştir.”

 

DURAK

Mevlevîlik dışındaki tarikatlerin hemen hepsinde zikrin birinci bölümünü teşkil eden ‘kelime-i tevhid’den sonra “ism-i celâl” zikrine geçmeden önce verilen arada bir veya iki zâkir tarafından okunan, serbest olarak bestelenmiş Türkçe manzumelere durak denir.[1]

Mudurnulu Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî(ö1757), Yûnus Emre hz.lerinin “Ben bende buldum çün Hakk’ı şekk ü gümân nemdür benüm” sözleriyle başlayan şiirini durak formunda ve segâh makamında bestelemiştir. Duraklarda şiirin bir veya iki kıtası okunmaktadır. Biz Yûnus Dîvanındaki özgün haliyle şiirin tamamını aktarmayı uygun bulduk.

 

ŞİİRİN TAMAMI

Ben bende buldum çün Hakk’ı şekk ü gümân nemdür benüm

Ben dost yüzin görmez isem bu gözlerüm nemdür benüm

 

Gelsün münâcât eyleyen doksan bin hâcât söyleyen

Taşra ‘ibâdet eyleyen görsün ki dost nemdür benüm

 

Mûsî olup Tûr’a çıkam nûr oluban gözden bakam

Söz oluban dilden çıkam sûr u nagâm nemdür benüm

 

Mûsî varır Tûr’a çıkar anda varur nûra bakar

Dosttan gayrı zerre kadar bu gözlerüm görmez benüm

 

Uş ben beni cem’ eyledüm ol dosta imân eyledüm

Birliğine kıldum kâmet riyâ  tâ’at nemdür benüm

 

Ol dost bana ümmî demiş hem adumı Yûnus komış

Dilüm şeker gövdem kamış bu söyleyen nemdür benüm

 

Ümmî benem Yûnus benem dokuz atam dörtdür anam

Aşk odına düşüp yanam sûk u bâzâr nemdür benüm[2]

 

Yûnus Emre

 

ESERİN İKİ AYRI İCRÂSI

TRT Repertuarında 7590 numara ile kayıtlı olan eserin notası mevcut değildir. Ancak meşk yoluyla günümüze taşınmış ve kayda alınmış olduğunu tespit ettik. Şiirin icrâ edilen kısmı:

Beste : Şeyh Mehmed Tulûî Efendi (Ö.1757)

Söz: Yûnus Emre Hz.retleri

Ben bende buldum çün Hakk’ı
Şekk ü gümân nemdir benim
Ben dost yüzün görmez isem
Bu gözlerim nemdir benim
Yûnus benem ümmî benem
Dokuz atam dörttür ânem
Aşk oduna düşüp yanem
Suk u pazar nemdir benim

Bu eserin iki ayrı icrâsını alttaki linklerden dinleyebilirsiniz.
1)Merhûm üstâd Hâfız  Kânî Karaca tarafından:

http://www.youtube.com/watch?v=E9cJSxAjeXc

2)Sanatçı Ahmet Erdoğdular tarafından:

http://www.youtube.com/watch?v=lfQOSS7CikU

Ramazan ayınızı tebrik ederim. Saygılarımla…

Hakkı Duran


[1] Nuri Özcan, “DURAK” maddesi, TDVİA, Cilt 10, İstanbul 1994,  s.4.

[2] Yunus Emre Dîvânı, haz: Dr.Mustafa Tatcı,Akçağ yayınları, 2.baskı, 1998-Ankara, s.181.

 

“MUDURNULU ŞEYH MEHMED TULÛÎ’NİN SEGÂH DURAK’I” için 10 yanıt

  1. Mehmet Tuluî Efendinin kabri şu anda Büyükcamiden Hamamın arkasından dereye inen yolda sol tarafta Emekli Öğretmen Merhum Nuri Hocamızın evinin girişi bahçe içindedir. Nur içinde yatsınlar, kabir bakımsızdır ilgilenmesi gerekmektedir. Hakkı Hocamızdan Allah razı olsun bir değerimizi bilgilendirmiştir.

  2. Değerli İsmail kardeşim;
    Yorum bölümünde bahsettiğiniz, emekli öğretmen merhum Nuri hocanın evinin önünde bulunan zat Şeyh Tului efendi değil, Kadiri tarikatının Eşrefiye kolu Şeyhlerinden Abdurrahim Tırsi Hazretlerine aittir. Mudurnu’muzdaki evliyaların çokluğu nedeniyle karıştırmış olmalısınız. Okuduğunuzu tahmin ediyorum benim Mudurnulular Derneği Bülteni adıyla çıkan derginin Aralık 2011 tarihli 6. sayısında “İstanbul’da Mudurnu tekkesi” ve “Mudurnu’da Tasavvuf Musikisi” adıyla yayınlanan iki makalem bulunmaktadır. Bu yazılarım dada bahsettiğim gibi bugünkü yazımıza konu olan Halveti tarikatı Şeyhi Mehmet Tuluî Efendi 1689 yılında Mudurnu’da doğmuştur. Eğitim görmek üzere İstanbul’a gitmiş ve Mudurnu’da 11 yıl kalmış olan Şeyh Nasuhi efendiye intisap etmiş ve daha sonrada onun oğlu Şeyh Nasuhizade Ali Efendi’den hilafet almıştır. Üsküdar da bulunan ve 1600 lü yıllarda kurulduğu tahmin edilen Mudurnulu Nalcacı Şeyh Halil Efendi tekkesinin üçüncü şeyhi Mehmet Efendi ölünce, onun yerine 1742 yılında şeyh olmuştur. Bu sebeple Mudurnulu Nalçacı Halil tekkesinin bir diğer adı Mudurnulu Şeyh Tului tekkesidir. Şeyh Tului Efendi mutasavvıf, bestekar ve hattat olarak şöhret yapmış, tasavvuf musikisinde önemli eserler vermiştir. Şeyh Tuluî Efendinin kızı ,Mudurnulu Şeyh Abdullah Rüşdi efendinin oğlu Şeyh Hüseyin Efendi ile evlidir. Hüseyin Efendi kayın pederi Şeyh Tuluî Efendi ölünce onun yerine Nalçacı Halil tekkesine Şeyh olmuştur.
    Yazımızda bahsi geçen ve Mudurnu muzda yetişen bu değerli zatların mezar yerleri ise şu şekildedir;
    1-Abdurrahim Tırsî Hazretlerinin türbesi, Kanuni Sultan Süleyman Camisi önünden akan Mudurnu deresi karşısında sağır Nuri Efendiler bahçesinde (Merhum öğretmen Nuri hoca) bahçe girişindedir. Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasından sonra türbe bakımsızlık nedeniyle yıkılmıştır.
    2- Mudurnulu Şeyh Mehmet Tuluî Hazretleri ; İstanbul Üsküdar’da bulunan Mudurnulu Şeyh Nalçacı Halil tekkesi Şeyhi iken bir bayram ziyareti nedeniyle geldiği Mudurnu’da 1757 yılında 68 yaşında iken vefat etmiştir. Mezar Kanuni camii giriş kapısı karşısındaki Sunullah Efendi Tekke Türbesi içinde, kapıdan girişte soldan birinci sandukadır. Ölümünden sonra halifesi ve damadı Şeyh Hüseyin Efendi tarafından yazdırılan makam tarzındaki bir başka mezar taşı bugün Nalcacı Halil Tekkesi haziresinde bulunmaktadır.
    3-Mudurnulu Şeyh Hüseyin Efendi; Mudurnulu Şeyh Abdullah Rüşdi Efendinin oğlu ve Şeyh Tuluî Efendinin de damadıdır. Kayınpederi Şeyh Tuluî Efendinin ölümünden sonra Üsküdar nalçacı Halil tekkesinin dördüncü şeyhi olmuştur. 1783 yılında vefat etmiştir. Mezarı Nalçacı Halil Tekkesi haziresindedir.

    1. Evet baya karıştırmışım Güray abi, eski çektiğim resimlere baktım çok haklısınız. Daha geçen sene grup ziyareti yaptırmıştım 50 kişiye nasıl oldu ise yerleri karıştırmışım. Sağolun efendim aydınlattınız, ben de insanları yanlış bilgilendirmiş olacaktım, ama esas temennim bakımsızlık inşallah o yerler özellikle Belediyemiz başıyla bakıma alınır ve de aydınlatıcı bilgilerde yazılır. Vesileyle tüm Mudurnu halkından özür dilerim şahsınıza da ayrıyeten çok çok teşekkür ederim.

      1. İsmail im seni kafayı karabaş veli hazretleri karıştırdı galiba biraz da bizim evliyalara vakit ayır.selam ve sevgilerimi sunarım.ramazanın mubarek olsun.

        1. Haklısın Sürsefa’m, dere kenarındaki 4-5 şeyhin kaldığı türbede babamın el yazısı ile türbede olanların isimleri gördüm geçenlerde bir ziyaretimde…. Şükürler olsun ki Karaslan Hazretlerini de Şeyhül İmran hazretlerini de Peygamberimizin yanında beraberken Ravza’da çok kalabalık önünde tevhid çekerlerken rüyamızda görmek nasip oldu. Ama genede Mudurnu’da ki tüm türbeler yatırlar için geniş kapsamlı bir çalışma yapmak lazım. Haklısın desem boş.

      2. Evet;dini konulara kendinizi çok verdiğiniz için sık sık bilgi yanlışlığı ve insanları etkilemek gibi hatalar yapıyorsunuz.

          1. Bir hanıma verilecek güzel cevap değil.

          2. muhsin efendi….
            mailini tam anlayamadim.Sayet anladigim kadarsa evet sizin gibi muslumanlari kabul etmiyorum.sadece bir goruse tepkin boyle cirkinse…..
            Mutlunun dedigi gibi sadece bayana degil bir erkegede konusamazsin.
            Ben senden belki daha muslumanim,gevur degil.Senin gibileri Allaha havale ediyorum.
            Yasini bilmiyorum, benim yasim 63.Muslumanlikla saygiyida ogrenmelisin,her ortamda,kizsan bile.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir