MUTLU AİLE TABLOSU 5
Çocuğuna Karşı Ana Baba Tutumları
Aile çocuğun ilk ve en uzun yaşadığı ortamdır. Anne ve babalar çocuğun yakın çevresindeki en önemli ve en kıymetli kişilerdir. Çocuğun gelişim düzeyi ailesinin onun gelişimini ne kadar desteklediğine bağlıdır.
Çocuğu destekleyen çevre doğuştan var olan becerilerini ve yeteneklerini ulaşabileceği en üst sınıra kadar geliştirme imkanı veren ortamdır. Çocuklar anne ve babalarından kalıtım yolu ile edindiği özelliklerin alt ve üst sınırları belli olarak doğarlar. Anne ve babanın çocuklarına sunduğu farklı deneyimler (kitap okumak, fikrini sormak, yeni bilgiler öğrenmesini sağlamak..), onunla kurdukları iletişimin sıklığı ve kalitesi, ve çocuğa örnek olabilecek davranışlarıyla destekleyen bir çevre oluşturulabilir.
Anne babalar çocuklarını yetiştirirken istedikleri olumlu davranışları kazanmaları için bazı davranışlarda bulunurlar. Her ailenin kendisine özel bazı doğruları, tutumları ve değerleri vardır. Bu tutum ve davranışlar çocuk yetiştirme yöntemlerini belirler.
BASKICI AİLE TUTUMU: Bu tutumda anne babanın kabul ve ilgisi düşük iken çocuk üzerindeki kontrol çok yüksektir. Otoriter anne-baba sevgisini, çocuk onların istediği gibi davrandıkça (şartlı) gösterir. Çocuğun davranışları katı standartlarla değerlendirilir, hata ve yanlış yapma hakkı tanınmaz. Bu tür ailelerde eğitimde ceza verici bir yaklaşım vardır ve anne babalar çocuklarıyla çok fazla görüş alışverişinde bulunmazlar, daha çok çocuklarından onlara söylenen her şeyi sorgulamadan kabul etmesini beklerler. Otoriter bir aile ortamında yetişen çocuklar genellikle;
-Akranları ve yetişkinlerle ilişki kurmada zorlanan,
-Özgüveni daha düşük,
-İçine kapanık ya da isyankar,
-Yalan söyleyen(olumsuz davranıştan kaçmak için)
-Duygu ve düşüncelerini ifade edemeyen, yeniliklere ve gelişime açık olmayan, bireyler yetişebilir, sürekli kontrolü elinde tutuğunu düşünen anne baba kendilerine benzeyen hatta olmak istedikleri bireyler yetiştirmeye çalışırlar. Oysa en önemlisi bizim çocuklarımız bizim kopyalarımız değildir ve bize tıpa tıp benzeyen bireyler olmasını beklememeliyiz..
TAVİZKAR AİLE TUTUMU: Bu anne baba tutumunda anne babanın kabul ve ilgisi yüksek iken çocuk üzerindeki kontrol düşüktür. Aşırı hoşgörülü ebeveynler çocuklarına çok fazla özgürlük verirler, çocuklarını hiçbir şekilde kontrol etmezler ve bazen de ihmale varan hoşgörü ile davranırlar. Aynı zamanda çocuklarına karşı sıcak ve sevecendirler ve çocuklarının bütün konularda kararlarını kendilerinin vermelerine sınır getirmezler. Çocuğun aşırı hareket ve davranış serbestliği vardır. Aşırı koruyucu tutum, anne babanın çocuğu gereğinden fazla koruması, kontrol etmesi ve özen göstermesi olarak tanımlanır. Bu ailelerde anne-babalar çocuğa gereğinden fazla özen, ilgi gösterirler. Bu tutum ile yetiştirirlen çocuklar;
-Güvensiz ve sınırsız,
-Asi ve saldırgan,
-Benmerkezci ve kurallara uygun davranmakta zorlanan,
-Geç hatta hiç olgunlaşmayan , ilgi bağımlısı,
-Suçlayıcı olan ve öz eleştiri yapamayan
-Sorumluluk almakta zorlanan, bireyler yetişebilir, çocukların her istediğini yapan ve her şeyi yapmasına izin veren anne babalar çok çocuklu, kalabalık, eğitim seviyesi düşük, anne-baba olmayı tam anlamıyla benimsemeyen, çocuğuna ve ev yaşamına ilgi duymayan ailelerde bu tutum görülür.
AŞIRI KORUYUCU TUTUM: Aşırı koruyucu tutum, anne babanın çocuğu gereğinden fazla koruması, kontrol etmesi ve özen göstermesi olarak tanımlanır. Bu ailelerde anne-babalar çocuğa gereğinden fazla özen, ilgi gösterirler. Bu tutum ile yetişen çocuklar;
-Anne babaya bağımlı,
-Sorumluluk alamayan,
-Kendini tanımayan ne istediğini bilmeyen,
-Problem çözemeyen,
-Özgüveni düşük bireyler yetişir. Bu tutumu benimseyen anne babalar çocuklarının kendilerinden farklı bir birey olduğunu ve bağımsızlıklarını kazanmaları gerektiğini anlayamazlar.
DEMOKRATİK TUTUM: Bu yaklaşımında, anne babalar çocuklarını destekler ama bunun yanında sınırlarını koymayı da ihmal etmez ve onların hareketlerini kontrol eder. Anne baba ile çocuk arasında sözel iletişim kanalları açıktır. Demokratik anne-babalar, çocuklarından olgun davranış beklerler ve aynı zamanda gerekli olduğunda kurallara uymasını isterler. Sıcak ve ilgilidirler, sabırlı ve duyarlı bir şekilde çocuklarını dinlerler, aile içinde verilecek olan kararlarla çocuklarının görüşlerini alırlar.Bu tutum ile yetiştirilen çocuklar;
-Çocuk sağlıklı bir gelişim gösterir,
-Özgüveni yüksek,
-Kendini ifade edebilen ve karşısındakini anlayan,
-Yardımsever, duyarlı, paylaşımcı, problem çözebilen gerektiğinde yardım isteyebilen,
-Sosyal kurallara uygun davranan, kendini olumsuz davranışlarla ifade etmeyen, saldırgan ve suçlayıcı olmayan…
Çevremizde olumsuz bir davranış yapan bir birey gördüğümde ilk aklıma gelen çocukluk dönemimde ne yaşadı da bu uygunsuz davranışı sergiliyor oluyor. Biz anne babalar hiç ama hiç unutmamalıyız ki, KİŞİLERİN ANA VATANI ÇOCUKLUĞUDUR , yaptığımız her davranış ve tutum çocuğumuz için çok önemlidir. Çocuklarımızın doğru davranışları yapması için sadece söylemek yetmez kesinlikle örnek olmalıyız..
“Bir çocuk için annesi ve babası dünyayı temsil eder. Çocuk, annesi ve babası nasıl davranıyorsa, dünyadaki herkesin de aynı şekilde davranacağını düşünür.”
M.Scott Peck
Neslihan DUMAN
N.Hatun Ana Okulu öğretmeni
www.mudurnuhaber.com