http://www.youtube.com/watch?v=-aVuZNb2KHM
MEHMED TULÛÎ’NİN IRAK MAKAMINDAKİ ESERİ
Hakkı Duran
Yazılarımızda Mudurnulu Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî’nin bestelediği durak formunda iki adet eserinin günümüze ulaştığını belirtmiş, bunlardan Segâh makamındaki esere ait iki icrâyı sizlere takdim etmiş idik.
www.mudurnuhaber.com arşivinde bulunan yazılarımızdan birinde Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî’nin besteciliğinden söz etmiş, şunları aktarmıştık:
“ Önceki yazımızda hayatından söz ettiğimiz Mudurnulu Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî’nin kültür ve medeniyetimizin önde gelen san’atlarında da başarılı bir şahsiyet olduğu anlaşılmıştır. Tulûî, icâzet sahibi yetişkin bir hattât olduğu gibi, dinî musikîmizin yüksek düzeyli sanat eserlerinden durak formunda eserler vermiş bir bestecidir.
BESTEKÂRLIĞI
Saadettin Nüzhet Ergun, Mehmed Tuluî’nin bestelediği bir durağın elde olduğunu, bu eserin onun üstâd bir bestekâr olduğunu gösterdiğini kaydetmiştir. Araştırma yaparken Mehmed Tuluî’nin Ergun’un kaydetmediği başka bir eserinin repertuarda yer aldığını fark ettim.”
IRAK MAKAMINDA DURAK
Mevlevîlik dışındaki tarikatlerin hemen hepsinde zikrin birinci bölümünü teşkil eden kelime-i tevhid”den sonra “ism-i celâl” zikrine geçmeden önce verilen arada bir veya iki zâkir tarafından okunan, serbest olarak bestelenmiş Türkçe manzumelere durak denir.[1]
Araştırmalarım sırasında Tulûî’nin durak formunda TRT repertuarında ikinci bir eserinin bulunduğunu tespit ettim. Güftesi Celvetî Şeyhi Gafûrî’ye ait olan bu eseri, Mehmed Tulûî hazretleri Irak makamında bestelemiştir. Bu eserin notasını bulmuş ve www.mudurnuhaber.com sitesindeki köşemde yayınlamış idim. [2]
Form: Durak
Makam: Irak
Bestekâr: Şeyh Mehmet Tulûî(ö.1757)
Güfte: Gafûrî (Mahmud) (ö.1667)
TRT Repertuar No: 10322
“Sürüp dergâhına rûy-i siyâhım
Umarım af’ola cürmü günâhım
Penâhım, Hâlîkım, Rabbim, İlâhım
Hüdâvendim, efendim, pâdişâhım”
Gafûrî Mahmud[3]
Şeyh Mehmed Tulûî’nin bu eserinin sanatçı Ahmet Sait Sezgin
tarafından yapılmış icrâsına alttaki linkten ulaşabilirsiniz:
Kadir Gecenizi ve Ramazan Bayramınızı tebrik ederim.
[1] Nuri Özcan, “DURAK” maddesi, TDVİA, Cilt 10, İstanbul 1994, s.4
[2] Bu yazılar için bak.,: http://www.arsiv.mudurnuhaber.com/yazar_detay.php?id=203 ve http://www.arsiv.mudurnuhaber.com/Hakki-Duran/12/index.html.
[3] Gafûrî Mahmûd Efendi (vef. 1667): Geliboluludur. İlim tahsîl ettikten sonra tasavvufa yönelerek Muk’ad Ahmed Efendi’ye intisâb etti. Halîfe olarak Gelibolu’ya gönderildiyse de fazla kalmadan İstanbul’a döndü. Zeyrek Câmii, Üsküdar Vâlide Sultân Câmii ve 1659 yılında da Fâtih Câmii vâizliğinde bulundu. Şeyh Mehmed Fenâyî’nin vefâtı üzerine Âsitâne’ye şeyh oldu (1664). 1667’de vefât ederek Halîl Paşa Türbesine (Kapıcı Celvetî Dergâhı) defnedildi. “Gafûrî” mahlâsı ile şiirleri vardır.
“ Önceki yazımızda hayatından söz ettiğimiz Mudurnulu Halvetî şeyhi Mehmed Tulûî’nin kültür ve medeniyetimizin önde gelen san’atlarında da başarılı bir şahsiyet olduğu anlaşılmıştır. Tulûî, icâzet sahibi yetişkin bir hattât olduğu gibi, dinî musikimizin yüksek düzeyli san’at ürünlerinden durak formunda eserler vermiş bir bestecidir.